Koenzim Q10 (CoQ10)
Koenzim Q10 (CoQ10) ili ubikinon
Potječe od latinske riječi ubiquitous što znači „svuda prisutan” i jedan je od osnovnih tjelesnih koenzima.
Riječ je o neesencijalnoj molekuli sličnoj vitaminima s karakterističnom kinonskom strukturom koja je vezana za tzv. „rep” od deset izoprenoidnih jedinica. To mu omogućuje relativno lagani “prolaz” kroz stanične membrane i djelovanje u mitohondrijima. Po strukturi sliči na vitamin K i E. Koenzim 10 je potreban kako bise regenerirao vitamin E nakon što neutralizira slobodni radikal.
Koenzim Q10 regulira energetske procese u stanicama inicirajući procese stvaranja energije u mitohondrijima (”tvornicama energije”) u kojima nastaje glavni stanični “energent”- adenozin trifosfat (ATP).
CoQ10 se u ljudskom organizmu najviše nalazi u srcu, jetri i sastavnicama imunološkog sustava.
Hrana bogata CoQ10
- meso,
- riba (npr. srdele, losos),
- mahunarke (npr. soja),
- orašasti plodovi,
- povrće,
- brojna biljna ulja.
Koncentracija CoQ10
Najveća koncentracija koenzima Q10 postiže se u ranim dvadesetim godinama, a nakon 35 – 40. godine života količine CoQ10 u stanicama se smanjuju. U četrdesetim godinama već postižemo koncentraciju za 30% manju od nekog tko je u ranim dvadesetima. Kod osoba starijih od 60 godina ima 60% manje nego kod dvadesetogodišnjaka.
Neki od uzroka smanjenja koncentracije Q10, kada se javlja potreba za njegovom suplementacijom, su:
- stres,
- akutne i kronične bolesti,
- neki lijekovi ,
- nekvalitetne prehrambene navike.
Potencijalna uloga koenzima Q10 uz terapiju statinima
Kolesterol i koenzim Q10 nastaju u istom metaboličkom putu koji se može inhibirati statinima (lijekovi za smanjenje kolesterola – inhibitori HMG-CoA-reduktaze), a time posljedično dolazi i do sniženja endogene sinteze koenzima Q10.
Brojne studije pokazale su da kod terapije statinima dolazi do sniženja razine Q10.
Poznata nuspojava terapije statinima je pojava miopatije (boli u mišićima), a jedan od mogućih uzroka može biti snižena razina Q10.
Ipak,brojne studije o suplementiranju koenzima Q10 u svrhu otklanjanja te nuspojave kod terapije statinima nisu pokazale jednoznačne rezultate.
Uloga koenzima Q10:
- usporava starenje stanice
- pomaže imunološkom sustavu u borbi protiv infekcija
- smanjuje negativni učinak slobodnih radikala
- kao snažan antioksidans, koenzim Q10 u kombinaciji sa vitaminom E sudjeluje u prevenciji razvoja ateroskleroze jer sprečavaju oksidaciju LDL kolesterola i njegov ulazak u stijenke krvnih žila
- može djelovati blagotvorno kod krvnog tlaka
- koristi se kao dodatak prehrani u liječenju infarkta, angine pektoris, kardiomiopatija, aritmija
- pokazuje pozitivne efekte kod astme, alergija i drugih respiratornih bolesti
- primjena kod tjelesnog napora, a naročito među sportašima
- može pomoći u prevenciji razvoja boja i hiperpigmentacije
- pomaže kod zacjeljivanja rana, povećava otpornost zubnog mesa
- koristan kod dijabetesa tipa 1 i 2
- dokazan je povoljan utjecaj i kod smanjene plodnosti/neplodnosti muškaraca – u jednoj od studija se nakon kontinuiranog uzimanja koenzima 10 kroz 3 mjeseca (100 mg na dan) povećala se koncentracija i pokretljivost spermija
Dobro je znati…
- Doze veće od 30 mg ne vode do neželjenih nuspojava.
- Preparate koenzima Q10 ne smiju konzumirati osobe mlađe od 18 godina, kao ni trudnice ni dojilje, osim ako stručna osoba ne preporuči drukčije.
- Osobe koje uzimaju lijekove za razrjeđivanje krvi trebaju se prije upotrebe savjetovati sa svojim liječnikom ili ljekarnikom.
- Doze veće od 100 mg dnevno mogu dovesti do nuspojava, poput mučnine, povraćanja, proljeva, gubitka apetita, glavobolje i razdražljivosti.
Pročitajte još i:
Antioksidansi i zašto se bez njih ne može?